اخبار و مقالات
بحران چاقی در کودکان ایرانی
تاریخ انتشار : 1395/5/5 ساعت 12:20:18
افزایش چاقی عوارض دیگری هم به دنبال دارد که به نظر می‌رسد از دید خانواده‌ها پنهان مانده‌است. اضطراب، کاهش اعتماد به نفس، افت تحصیلی و افسردگی از عوارض چاقی در کودکان است.
تهران امروز: رئیس گروه سلامت مرکز تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش از افزایش چاقی مفرط در دانش آموزان به دلیل کم تحرکی و مصرف موادغذایی کم ارزش خبر داد.
البته او نخستین کسی نیست که زنگ خطر افزایش چاقی در میان کودکان ایرانی را می‌دهد، پیش از او هم «فریدون عزیزی» رئیس پژوهشکده علوم غدددرون ریز و متابولیسم زنگ خطر را در شهرهای بزرگ مثل تهران به صدا درآورده بود: «تعداد کودکان چاق در شهرهای کوچک و روستا‌ها کم و بین ۴ تا ۷ درصد است اما در شهرهای بزرگ مانند تهران ۱۵ تا ۲۰ درصد کودکان، اضافه وزن دارند.» کامران باقری‌لنکرانی، رئیس مرکز تحقیقات سیاستگذاری سلامت دانشگاه علوم پزشکی شیراز هم چاقی در کودکان را یک بحران می‌داند: «در حال حاضر با بحران‌های جدیدی روبه‌رو هستیم که باید خودمان را برای مقابله با این بحران‌ها به‌روز کنیم، به طور مثال چاقی کودکان نسبت به ۲۰ سال گذشته در برخی از استان‌های کشور ۳ برابر شده که این مسئله یک بحران است.»
«فریدون عزیزی» رئیس سومین کنگره درمان چاقی در ایران هم می‌گوید: «حدود ۱۵ درصد کودکان کشور دچار چاقی هستند که باعث بروز عوارض قلبی و عروقی و دیابت در سنین پایین خواهد شد.» به گفته او چاقی به عنوان مهم‌ترین مسائل بهداشتی درمانی قرن در اکثر کشورهای جهان تلقی می‌شود و سازمانهای جهانی که مسائل بهداشتی را تحت نظر دارند چاقی را به عنوان مشکل اصلی بروز بیماریهای غیر واگیر از جمله بیماریهای قلبی، دیابت و سرطان در قرن ۲۱ قلمداد می‌کنند. براساس آمارهایی که عزیزی می‌دهد شیوع چاقی در ۵۰ سال گذشته از ۱۰ درصد به حدود ۷۰ درصد رسیده است به طوری که اضافه وزن و چاقی در گذشته مخصوص کشورهای پیشرفته بود ولی در دهه گذشته به علت مشکلات تغذیه‌ای در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران نیز دیده شده است.
او می‌گوید: «این مسئله باعث شده امروزه دیابت نوع ۲ که در گذشته مخصوص افراد بزرگسال بود در اطفال و نوجوانان نیز دیده می‌شود.» به گفته «مهناز تسلیمی» رئیس گروه سلامت مرکز تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش هم اکنون در آموزش و پرورش به چند شیوه وزن و قد دانش آموزان پایش می‌شود که شامل سنجش نوآموزان اول ابتدایی، معاینات مربی بهداشت و مربیان مرکزهای ساختار قامتی و توده بدنی دانش آموزان است که در نمودارهای خاصی طراحی و دانش آموزان دارای مشکل شناسایی و به مراکز درمانی، واحدهای تغذیه و غدد و... فرستاده می‌شوند.
براساس نظر انستیتوتحقیقات تغذیه کشور و دفتر بهبود تغذیه، دانش‌آموزان به دلیل کم تحرکی و مصرف موادغذایی کم ارزش دچار افزایش وزن مفرط نسبت به قد خود شده‌اند. او می‌گوید: «به همین دلیل برنامه‌های مختلفی را در حیطه سلامت، فعالیت‌های فیزیکی، مصرف تغذیه سالم و استفاده بهینه از اوقات فراغت دانش آموزان تدوین کرده‌ایم که بخشی از آن در حال اجراست.»
تسلیمی کمبود دریافت مواد ریزمغذی همچون آهن را یکی دیگر از مشکلات دانش آموزان به ویژه در دختران دوره راهنمایی و متوسطه می‌داند ومی گوید: آموزش و پرورش با توزیع قرص آهن به‌دنبال برطرف کردن این مشکل است اما خانواده‌ها نیز باید به این موضوع توجه کنند. تسلیمی پیش‌تر از مسئولان مدارس خواسته بود که تا از ورود مواد غذایی ممنوع به بوفه‌های مدارس جلوگیری کنند. براساس آیین نامه پایگاه تغذیه مواد غذای سالم، فروش انواع پفک، انواع یخمک، نوشابه‌های گازدار (به جز ماءالشعیر)، آدامس، سوسیس و کالباس، سالادالویه، چیپس، انواع لواشک و آلو و آلوچه فاقد شرایط بهداشتی، آب نباتهایی که به سطح دندان می‌چسبند، آب میوه‌هایی که از آب و قند اسانس میوه تهیه شده‌اند، فلافل، بستنی یخی در مدارس ممنوع است. به گفته او بیشترین تخلفات در مورد بوفه مدارس در کلانشهرهایی همچون تهران است که به کمبود ناظران ما بر می‌گردد. البته مسائلی دیگری هم دخیل است تا براساس آمارهای موجود «سید حامد برکاتی» رئیس اداره سلامت کودکان وزارت بهداشت چاقی کودکان ایرانی نسبت به ۱۰ سال پیش دو برابر شده باشد.
از جمله مرتضی صفوی متخصص تغذیه رشد نگران کننده چاقی در کودکان را علاوه بر کم تحرکی به دلیل مصرف غذاهای آماده و فست فود‌ها می‌داند. او می‌گوید: «کودکان باید از مواد غذایی مانند میوه‌ها و سبزی‌ها که سرشار از فیبر است، بیشتر استفاده کنند.» به گفته او انجام فعالیت‌های بدنی موجب افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن کودکان می‌شود همچنین استرس را کاهش می‌دهد و اعتماد به نفس کودکان را افزایش می‌دهد.
صفوی تاکید می‌کند: فعالیت‌های بدنی را باید از کودکی به فرزندان آموخت همچنین پدر و مادر در ثابت نگه داشتن، کاهش یا افزایش وزن فرزندشان دخیل هستند. همچنین او می‌گوید: بهتر است والدین کودکان را با خود برای خرید ببرند و ورزش‌هایی مانند دویدن و شنا در کاهش وزن کودکان بسیار مفید است؛ کودکان بیشتر از ۲ ساعت در روز به تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری نپردازند. صفوی همچنین مصرف کیک‌های شکلاتی، شیرکاکائوهای صنعتی، ساندیس و نوشابه را موجب بروز چاقی کودکان می‌داند وتاکید می‌کنند: «برای پیشگیری از چاقی کودکان باید در ۶ ماه اولیه زندگی، کودک منحصراً با شیر مادر تغذیه شود.» او می‌گوید: «والدین کودکان را مجبور به مصرف تمام غذای داخل بشقاب نکنند همچنین از دادن تنقلات به کودکان هنگام تماشای تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای پرهیز کنند.»
بیماریهای کبدی!
صفوی از کودکان بزرگ‌تر از ۲ سال هم می‌خواهد که از لبنیات کم‌چرب استفاده کنند و به مادران توصیه می‌کند: سس سفید و سس مایونز را از غذای کودکشان حذف کنند و به جای آب‌میوه‌های صنعتی از شربت‌ها و آب میوه طبیعی استفاده کنند.
افزایش چاقی عوارض دیگری هم به دنبال دارد که به نظر می‌رسد از دید خانواده‌ها پنهان مانده‌است. اضطراب، کاهش اعتماد به نفس، افت تحصیلی و افسردگی از عوارض چاقی در کودکان است. البته عوارض فراموش شده این مسئله به همین جا ختم نمی‌شود بلکه به گفته صفوی چاقی کودکان موجب بروز بیماریهای کبدی و تنفسی می‌شود.
اومی گوید: «خطر چاقی در کودکانی که بیشتر از ۵ ساعت در روز از بازی‌های رایانه‌ای استفاده و تلویزیون تماشا می‌کنند بیش از ۵ برابر کودکانی است که کمتر از ۲ ساعت تلویزیون تماشا می‌کنند.
همچنین هر چه فردی چاق‌‌تر باشد، وضعیت جذب ویتامین D در بدن او نامطلوب‌تر خواهد شد. چون چاقی جذب این ویتامین را در بدن دچار اختلال و نابسامانی می‌کند. ویتامین D برای سلامت سلول‌ها، جذب کلسیم و عملکرد مناسب سیستم ایمنی بدن ضروری است. کمبود ویتامین D می‌تواند خطر تحلیل رفتن و شکستگی‌های استخوانی و همچنین خطر بروز انواع خاصی از سرطان‌ها را افزایش دهد.
ازطرف دیگر چاقی مرکزی یا چاقی شکمی منشا بسیاری از بیماری‌هاست و به مرور می‌تواند فرد را به مشکلات اساسی جسمی مبتلا کند. چاقی مرکزی یا چاقی شکمی خطر ابتلا به بیماریهای قلبی ـ عروقی، فشار خون، مقاومت انسولینی و دیابت نوع ۲ را بالا می‌برد. از مهم‌ترین خطراتی که چاقی شکمی در پی دارد، باریک و سخت شدن عروق و مشکلات قلبی ـ عروقی است که منجر به سکته و حملات قلبی می‌شود. همچنین می‌تواند باعث ابتلای فرد به سرطان‌های هورمونی نظیر سرطان سینه شود. تحقیقات جدید در برزیل نشان می‌دهد کودکان متولد شده از طریق سزارین ۵۸ درصد بیشتر از کودکان به دنیا آمده به طور طبیعی در معرض خطر ابتلا به چاقی مفرط قرار دارند. این مسائل باعث شده تا بحران چاقی کودکان به یکی از دغدغه‌های ذهنی ایرانیان تبدیل شود. کار‌شناسان یکی از راه‌های موثر برای کاهش چاقی در میان کودکان را آموزش آشپزی علمی و درست در مدارس می‌دانند.
البته او نخستین کسی نیست که زنگ خطر افزایش چاقی در میان کودکان ایرانی را می‌دهد، پیش از او هم «فریدون عزیزی» رئیس پژوهشکده علوم غدددرون ریز و متابولیسم زنگ خطر را در شهرهای بزرگ مثل تهران به صدا درآورده بود: «تعداد کودکان چاق در شهرهای کوچک و روستا‌ها کم و بین ۴ تا ۷ درصد است اما در شهرهای بزرگ مانند تهران ۱۵ تا ۲۰ درصد کودکان، اضافه وزن دارند.» کامران باقری‌لنکرانی، رئیس مرکز تحقیقات سیاستگذاری سلامت دانشگاه علوم پزشکی شیراز هم چاقی در کودکان را یک بحران می‌داند: «در حال حاضر با بحران‌های جدیدی روبه‌رو هستیم که باید خودمان را برای مقابله با این بحران‌ها به‌روز کنیم، به طور مثال چاقی کودکان نسبت به ۲۰ سال گذشته در برخی از استان‌های کشور ۳ برابر شده که این مسئله یک بحران است.»
«فریدون عزیزی» رئیس سومین کنگره درمان چاقی در ایران هم می‌گوید: «حدود ۱۵ درصد کودکان کشور دچار چاقی هستند که باعث بروز عوارض قلبی و عروقی و دیابت در سنین پایین خواهد شد.» به گفته او چاقی به عنوان مهم‌ترین مسائل بهداشتی درمانی قرن در اکثر کشورهای جهان تلقی می‌شود و سازمانهای جهانی که مسائل بهداشتی را تحت نظر دارند چاقی را به عنوان مشکل اصلی بروز بیماریهای غیر واگیر از جمله بیماریهای قلبی، دیابت و سرطان در قرن ۲۱ قلمداد می‌کنند. براساس آمارهایی که عزیزی می‌دهد شیوع چاقی در ۵۰ سال گذشته از ۱۰ درصد به حدود ۷۰ درصد رسیده است به طوری که اضافه وزن و چاقی در گذشته مخصوص کشورهای پیشرفته بود ولی در دهه گذشته به علت مشکلات تغذیه‌ای در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران نیز دیده شده است.
او می‌گوید: «این مسئله باعث شده امروزه دیابت نوع ۲ که در گذشته مخصوص افراد بزرگسال بود در اطفال و نوجوانان نیز دیده می‌شود.» به گفته «مهناز تسلیمی» رئیس گروه سلامت مرکز تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش هم اکنون در آموزش و پرورش به چند شیوه وزن و قد دانش آموزان پایش می‌شود که شامل سنجش نوآموزان اول ابتدایی، معاینات مربی بهداشت و مربیان مرکزهای ساختار قامتی و توده بدنی دانش آموزان است که در نمودارهای خاصی طراحی و دانش آموزان دارای مشکل شناسایی و به مراکز درمانی، واحدهای تغذیه و غدد و... فرستاده می‌شوند.
براساس نظر انستیتوتحقیقات تغذیه کشور و دفتر بهبود تغذیه، دانش‌آموزان به دلیل کم تحرکی و مصرف موادغذایی کم ارزش دچار افزایش وزن مفرط نسبت به قد خود شده‌اند. او می‌گوید: «به همین دلیل برنامه‌های مختلفی را در حیطه سلامت، فعالیت‌های فیزیکی، مصرف تغذیه سالم و استفاده بهینه از اوقات فراغت دانش آموزان تدوین کرده‌ایم که بخشی از آن در حال اجراست.»
تسلیمی کمبود دریافت مواد ریزمغذی همچون آهن را یکی دیگر از مشکلات دانش آموزان به ویژه در دختران دوره راهنمایی و متوسطه می‌داند ومی گوید: آموزش و پرورش با توزیع قرص آهن به‌دنبال برطرف کردن این مشکل است اما خانواده‌ها نیز باید به این موضوع توجه کنند. تسلیمی پیش‌تر از مسئولان مدارس خواسته بود که تا از ورود مواد غذایی ممنوع به بوفه‌های مدارس جلوگیری کنند. براساس آیین نامه پایگاه تغذیه مواد غذای سالم، فروش انواع پفک، انواع یخمک، نوشابه‌های گازدار (به جز ماءالشعیر)، آدامس، سوسیس و کالباس، سالادالویه، چیپس، انواع لواشک و آلو و آلوچه فاقد شرایط بهداشتی، آب نباتهایی که به سطح دندان می‌چسبند، آب میوه‌هایی که از آب و قند اسانس میوه تهیه شده‌اند، فلافل، بستنی یخی در مدارس ممنوع است. به گفته او بیشترین تخلفات در مورد بوفه مدارس در کلانشهرهایی همچون تهران است که به کمبود ناظران ما بر می‌گردد. البته مسائلی دیگری هم دخیل است تا براساس آمارهای موجود «سید حامد برکاتی» رئیس اداره سلامت کودکان وزارت بهداشت چاقی کودکان ایرانی نسبت به ۱۰ سال پیش دو برابر شده باشد.
از جمله مرتضی صفوی متخصص تغذیه رشد نگران کننده چاقی در کودکان را علاوه بر کم تحرکی به دلیل مصرف غذاهای آماده و فست فود‌ها می‌داند. او می‌گوید: «کودکان باید از مواد غذایی مانند میوه‌ها و سبزی‌ها که سرشار از فیبر است، بیشتر استفاده کنند.» به گفته او انجام فعالیت‌های بدنی موجب افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن کودکان می‌شود همچنین استرس را کاهش می‌دهد و اعتماد به نفس کودکان را افزایش می‌دهد.
صفوی تاکید می‌کند: فعالیت‌های بدنی را باید از کودکی به فرزندان آموخت همچنین پدر و مادر در ثابت نگه داشتن، کاهش یا افزایش وزن فرزندشان دخیل هستند. همچنین او می‌گوید: بهتر است والدین کودکان را با خود برای خرید ببرند و ورزش‌هایی مانند دویدن و شنا در کاهش وزن کودکان بسیار مفید است؛ کودکان بیشتر از ۲ ساعت در روز به تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری نپردازند. صفوی همچنین مصرف کیک‌های شکلاتی، شیرکاکائوهای صنعتی، ساندیس و نوشابه را موجب بروز چاقی کودکان می‌داند وتاکید می‌کنند: «برای پیشگیری از چاقی کودکان باید در ۶ ماه اولیه زندگی، کودک منحصراً با شیر مادر تغذیه شود.» او می‌گوید: «والدین کودکان را مجبور به مصرف تمام غذای داخل بشقاب نکنند همچنین از دادن تنقلات به کودکان هنگام تماشای تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای پرهیز کنند.»
بیماریهای کبدی!
صفوی از کودکان بزرگ‌تر از ۲ سال هم می‌خواهد که از لبنیات کم‌چرب استفاده کنند و به مادران توصیه می‌کند: سس سفید و سس مایونز را از غذای کودکشان حذف کنند و به جای آب‌میوه‌های صنعتی از شربت‌ها و آب میوه طبیعی استفاده کنند.
افزایش چاقی عوارض دیگری هم به دنبال دارد که به نظر می‌رسد از دید خانواده‌ها پنهان مانده‌است. اضطراب، کاهش اعتماد به نفس، افت تحصیلی و افسردگی از عوارض چاقی در کودکان است. البته عوارض فراموش شده این مسئله به همین جا ختم نمی‌شود بلکه به گفته صفوی چاقی کودکان موجب بروز بیماریهای کبدی و تنفسی می‌شود.
اومی گوید: «خطر چاقی در کودکانی که بیشتر از ۵ ساعت در روز از بازی‌های رایانه‌ای استفاده و تلویزیون تماشا می‌کنند بیش از ۵ برابر کودکانی است که کمتر از ۲ ساعت تلویزیون تماشا می‌کنند.
همچنین هر چه فردی چاق‌‌تر باشد، وضعیت جذب ویتامین D در بدن او نامطلوب‌تر خواهد شد. چون چاقی جذب این ویتامین را در بدن دچار اختلال و نابسامانی می‌کند. ویتامین D برای سلامت سلول‌ها، جذب کلسیم و عملکرد مناسب سیستم ایمنی بدن ضروری است. کمبود ویتامین D می‌تواند خطر تحلیل رفتن و شکستگی‌های استخوانی و همچنین خطر بروز انواع خاصی از سرطان‌ها را افزایش دهد.
ازطرف دیگر چاقی مرکزی یا چاقی شکمی منشا بسیاری از بیماری‌هاست و به مرور می‌تواند فرد را به مشکلات اساسی جسمی مبتلا کند. چاقی مرکزی یا چاقی شکمی خطر ابتلا به بیماریهای قلبی ـ عروقی، فشار خون، مقاومت انسولینی و دیابت نوع ۲ را بالا می‌برد. از مهم‌ترین خطراتی که چاقی شکمی در پی دارد، باریک و سخت شدن عروق و مشکلات قلبی ـ عروقی است که منجر به سکته و حملات قلبی می‌شود. همچنین می‌تواند باعث ابتلای فرد به سرطان‌های هورمونی نظیر سرطان سینه شود. تحقیقات جدید در برزیل نشان می‌دهد کودکان متولد شده از طریق سزارین ۵۸ درصد بیشتر از کودکان به دنیا آمده به طور طبیعی در معرض خطر ابتلا به چاقی مفرط قرار دارند. این مسائل باعث شده تا بحران چاقی کودکان به یکی از دغدغه‌های ذهنی ایرانیان تبدیل شود. کار‌شناسان یکی از راه‌های موثر برای کاهش چاقی در میان کودکان را آموزش آشپزی علمی و درست در مدارس می‌دانند.
مطالب مرتبط
